Σύστημα Πληροφοριών Γης: Μια μεγάλη αλλαγή στο κτηματολόγιο της Κύπρου

Η γη, η περιουσία, οι συναλλαγές, οι εκτιμήσεις. Όλα αυτά «περνούν» μέσα από ένα κεντρικό ψηφιακό σύστημα, το Σύστημα Πληροφοριών Γης (ΣΠΓ) του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας (ΤΚΧ) της Κύπρου. Ένα σύστημα-κορμός της οικονομίας, που σύντομα θα αλλάξει ριζικά. Η «Αναβάθμιση/Επέκταση του Συστήματος Πληροφοριών Γης», ένα από τα μεγαλύτερα έργα πληροφορικής του κράτους, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, με τη στήριξη του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) μέσω του Προγράμματος «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027».

Τι είναι το Έργο και Τι Περιλαμβάνει;

Ουσιαστικά, πρόκειται για τη μετάβαση από το υφιστάμενο πληροφοριακό σύστημα σε ένα ολοκληρωμένο, σύγχρονο και ευέλικτο Σύστημα Πληροφοριών Γης (ΣΠΓ) νέας γενιάς. Στόχος είναι να εκσυγχρονιστούν όλες οι λειτουργίες του Τμήματος Κτηματολογίου, ώστε να γίνονται γρηγορότερα, απλούστερα και με πλήρη διαφάνεια.

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη;

1. Πλήρης Ψηφιοποίηση Συναλλαγών: Ο πολίτης και οι επαγγελματίες (δικηγόροι, μεσίτες, αρχιτέκτονες) θα μπορούν να διεκπεραιώνουν πολύ περισσότερες κτηματικές συναλλαγές και υπηρεσίες ηλεκτρονικά, χωρίς να χρειάζεται η φυσική παρουσία.

2. Αυτοματοποίηση Διαδικασιών: Θα αυτοματοποιηθούν οι εσωτερικές διαδικασίες, όπως οι μεταβιβάσεις, οι υποθήκες, οι εκτιμήσεις ακινήτων, μειώνοντας δραστικά τον χρόνο αναμονής και τα γραφειοκρατικά λάθη.

3. Εθνικό Σύστημα Πληροφοριών Γης: Το ΣΠΓ θα εξελιχθεί σε έναν εθνικό «κόμβο» δεδομένων, διασυνδεόμενο με άλλα κυβερνητικά τμήματα και υπηρεσίες (π.χ. Αρχείο Πληθυσμού, Έφορος Εταιρειών), ώστε να αντλούνται αυτόματα οι απαραίτητες πληροφορίες.

Γιατί Είναι Ζωτικής Σημασίας: Πέρα από την Απλή Αναβάθμιση

Η αναβάθμιση του ΣΠΓ δεν είναι απλώς ένα τεχνολογικό «λίφτινγκ». Είναι μια στρατηγική επένδυση με απτά οφέλη που αγγίζουν την τσέπη του πολίτη, την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό και τα δημόσια οικονομικά.

• Ταχύτητα και Ευκολία για τον Πολίτη: Το νέο σύστημα στοχεύει να μειώσει τους χρόνους διεκπεραίωσης από εβδομάδες σε ώρες ή λεπτά. Οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες 24 ώρες το 24ωρο από το σπίτι τους, καταργώντας τις ουρές στα γραφεία.

• Θωράκιση της Οικονομίας και Προσέλκυση Επενδύσεων: Το σύγχρονο Κτηματολόγιο εγγυάται τη νομική ασφάλεια των τίτλων. Η ταχύτητα και η διαφάνεια βελτιώνουν τη θέση της Κύπρου σε διεθνείς δείκτες ανταγωνιστικότητας, καθιστώντας την πιο ελκυστική για ξένους επενδυτές.

• Δίκαιη Φορολόγηση και Δημόσια Έσοδα: Μέσω της αυτοματοποίησης των εκτιμήσεων, το ΣΠΓ θα παρέχει πιο ακριβή και επικαιροποιημένα δεδομένα για την αξία των ακινήτων. Αυτό είναι απαραίτητο για μια δικαιότερη και πιο αποτελεσματική φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας, ενισχύοντας σημαντικά τα δημόσια έσοδα.

• Καταπολέμηση της Απάτης: Η διασύνδεση του νέου συστήματος με μητρώα και η ψηφιακή επαλήθευση στοιχείων, καθιστούν πολύ δυσκολότερη τη διενέργεια απάτης στις κτηματικές συναλλαγές, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη.

Σε Ποια Φάση Βρίσκεται το Έργο;

Αυτή τη στιγμή το έργο βρίσκεται στην αρχική του φάση υλοποίησης.

Η Βασική Σύμβαση για την Αναβάθμιση/Επέκταση του ΣΠΓ έχει υπογραφεί τον Σεπτέμβριο του 2024 και το έργο ξεκίνησε επίσημα τον Οκτώβριο του 2024. Η ολοκλήρωση του συνολικού έργου αναμένεται, σύμφωνα με τους αρχικούς σχεδιασμούς, τον Οκτώβριο του 2028. Επομένως, το Τμήμα Υπηρεσιών Πληροφορικής και το ΤΚΧ συνεργάζονται με τους αναδόχους για τον επανασχεδιασμό των διαδικασιών και την αρχιτεκτονική του νέου συστήματος.

Σχόλια και Αντιδράσεις Φορέων

Παρότι η ανάγκη για αναβάθμιση είναι κοινά αποδεκτή, η υλοποίηση ενός τόσο μεγάλου έργου συνοδεύεται από συγκεκριμένες προκλήσεις και σχόλια από τους επαγγελματικούς φορείς.

Σε γενικές γραμμές οι φορείς που σχετίζονται με την ακίνητη περιουσία (Δικηγόροι, Εκτιμητές, Μεσίτες) χαιρετίζουν την πρωτοβουλία. Ωστόσο, εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες που εστιάζουν στην εφαρμογή:

• Ποιότητα Δεδομένων και Νομική Ασφάλεια: Φορείς όπως ο Σύνδεσμος Επιστημόνων Εκτιμητών Ακινήτων ζητούν διασφάλιση για την ακρίβεια των ψηφιοποιημένων κτηματικών δεδομένων. Η αξιοπιστία αυτών των στοιχείων είναι κρίσιμη για τις αυτοματοποιημένες εκτιμήσεις. Παράλληλα, ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος τονίζει την ανάγκη για αδιαμφισβήτητη νομική ασφάλεια των ηλεκτρονικών τίτλων και των ψηφιακών συναλλαγών.

• Κίνδυνος Καθυστερήσεων: Λόγω του μεγέθους και της πολυπλοκότητας, εκφράζονται φόβοι για τυχόν λειτουργικά προβλήματα ή καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση ή κατά την κρίσιμη περίοδο της μετάβασης (cutover period), που μπορεί να επηρεάσει προσωρινά τη λειτουργία της αγοράς.

• Εκπαίδευση και Διαβούλευση: Τονίζεται η ανάγκη για σωστή εκπαίδευση του προσωπικού και συνεχή ουσιαστική διαβούλευση με όλους τους χρήστες (δικηγόρους, μεσίτες), ώστε το νέο σύστημα να είναι εύχρηστο και να ανταποκρίνεται στις καθημερινές πρακτικές απαιτήσεις.

  
  

H αναβάθμιση του ΣΠΓ μέσω του «ΘΑλΕΙΑ» αποτελεί ένα κρίσιμο βήμα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Κύπρου, αλλά η επιτυχία του θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα υλοποίησης και την ομαλή διαχείριση των προκλήσεων που θέτουν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι φορείς.