Πώς στηρίζει το ΘΑλΕΙΑ την εκπαίδευση

Το ΘΑλΕΙΑ έχει θέσει την εκπαίδευση στον πυρήνα της κοινωνικής συνοχής, με στόχο ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτική μάθηση, αναβάθμιση υποδομών και ενίσχυση δεξιοτήτων από το σχολείο έως τη δια βίου μάθηση και τη σύνδεση με την αγορά εργασίας. Συγκεκριμένες παρεμβάσεις σε ψηφιακό εξοπλισμό, εργαστήρια δεξιοτήτων, συνεργατικούς χώρους μάθησης και θεσμική υποστήριξη φορέων αποτυπώνουν μέχρι σήμερα απτά αποτελέσματα σε υποδομές, καταρτίσεις και διασύνδεση με την τοπική ανάπτυξη, ιδίως σε λιγότερο ευνοημένες περιοχές.​

Στόχοι και δράσεις

Ο εκπαιδευτικός άξονας του ΘΑλΕΙΑ οργανώνεται γύρω από τρεις σταθερές κατευθύνσεις: σύγχρονες υποδομές για σχολεία και ιδρύματα, αναβάθμιση δεξιοτήτων με έμφαση στην ψηφιακή μετάβαση και συμπερίληψη ευάλωτων ομάδων μέσω κατάρτισης και κοινωνικής ένταξης. Οι δράσεις περιλαμβάνουν αναβαθμίσεις κτιρίων και ενεργειακή απόδοση, εξοπλισμό εργαστηρίων, ενίσχυση κέντρων δια βίου μάθησης και κόμβους συνεργασίας που φέρνουν κοντά ΑΕΙ, σχολεία και φορείς της αγοράς για εφαρμοσμένη μάθηση και καινοτομία. Η φιλοσοφία είναι πολυεπίπεδη: οι τοπικές ανάγκες «κουμπώνουν» σε ευρωπαϊκές προτεραιότητες, ώστε η μάθηση να λειτουργεί ως μοχλός ανάπτυξης και συνοχής σε γειτονιές, κοινότητες και αγροτικές περιοχές.​

Αποτελέσματα μέχρι σήμερα

Οι παρεμβάσεις έχουν επιταχύνει τη μετάβαση σε ψηφιακές τάξεις, διευρύνει την πρόσβαση σε κατάρτιση και ενισχύσει συμπράξεις εκπαίδευσης–καινοτομίας με οφέλη για μαθητές, φοιτητές και ενήλικες καταρτιζόμενους. Φορείς και τοπικές αρχές αναγνωρίζουν ότι ο συμμετοχικός σχεδιασμός και η τεχνική υποστήριξη βελτιώνουν τη στόχευση και την ποιότητα έργων, ειδικά για μικρούς δικαιούχους. Ωστόσο, η γραφειοκρατία και οι αργές αξιολογήσεις συνεχίζουν να επηρεάζουν τον ρυθμό υλοποίησης και την απορρόφηση, θέτοντας όρια στην κλίμακα του αντίκτυπου.​

Τι ζητούν οι φορείς

Η διαβούλευση φορέων που πραγματοποιήθηκε από τη RegioCop LTD για το πρόγραμμα η Συνοχή μαζί μας είναι σαφής: απλοποίηση διαδικασιών, διαφάνεια και ουσιαστική ανατροφοδότηση στους απορριφθέντες, περισσότερη τεχνική βοήθεια για σχολεία, δήμους και μικρές ΜΚΟ, καθώς και αποκέντρωση στην εξειδίκευση των προσκλήσεων.

Προτιμάται μεικτό μοντέλο διακυβέρνησης: κεντρικός στρατηγικός συντονισμός με ισχυρή τοπική συν-διαμόρφωση, ώστε εκπαιδευτικές δράσεις να προσαρμόζονται στις ανάγκες πεδίου. Ως προτεραιότητες για την επόμενη φάση τίθενται ψηφιακές δεξιότητες σε αγροτικές περιοχές, ψυχική υγεία στη σχολική κοινότητα, κοινωνική καινοτομία και στοχευμένα εργαλεία για δήμους υπό κατοχή και εκτοπισμένους μαθητές.​

Καλύπτονται οι προσδοκίες;

Ο σημερινός σχεδιασμός ευθυγραμμίζεται με τον στόχο μιας σύγχρονης, συμπεριληπτικής εκπαίδευσης, αλλά για να καλυφθεί πλήρως το εύρος των προσδοκιών απαιτούνται τρεις προσαρμογές: ουσιαστική απλούστευση, ενισχυμένη τεχνική βοήθεια και θεσμική συμμετοχή τοπικών φορέων σε όλο τον κύκλο των προσκλήσεων. Χωρίς αυτές, το ρίσκο είναι η αποσπασματικότητα: καλές πρακτικές που δεν διαχέονται και δεν συνεχίζονται μετά τη λήξη της χρηματοδότησης. Με εργαλεία συν-σχεδιασμού και δομημένη στήριξη, η γνώση μεταφέρεται από τα ΑΕΙ στην τάξη και την τοπική οικονομία, αυξάνοντας την κλίμακα του αποτελέσματος.​

Μετά το 2028: τι μπορεί να βελτιωθεί

Για να ενταχθούν περισσότερες και ουσιαστικότερες δράσεις εκπαίδευσης μετά το 2028, οι προτεραιότητες που αναδεικνύουν οι φορείς χρειάζεται να μετατραπούν σε καθαρούς άξονες πολιτικής, σε απλούς μηχανισμούς υλοποίησης και σε ορόσημα που μετρούνται, χωρίς να «σκοντάφτουν» στη γραφειοκρατία. Η κατεύθυνση είναι σαφής: εκπαίδευση με διάρκεια, χειροπιαστά αποτελέσματα και πρόσβαση για όλους, από τον μαθητή της υπαίθρου μέχρι τον φοιτητή και τον ενήλικο καταρτιζόμενο.​

• Σχολεία ανθεκτικά και ψηφιακά: ένα συνεκτικό πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης και «έξυπνου» εξοπλισμού, με πρότυπα συνδεσιμότητας, ανοιχτά αποθετήρια εκπαιδευτικού υλικού και μικρά, υποχρεωτικά projects STEM ή περιβάλλοντος σε κάθε σχολείο, ώστε η επένδυση στην υποδομή να φαίνεται στην τάξη.​

• Δεξιότητες για την ύπαιθρο: κινητές μονάδες δια βίου μάθησης και μικροί “coworking hubs” σε αγροτικές κοινότητες, με ρήτρα τοπικού συν-σχεδιασμού ώστε οι δήμοι και οι σχολικές μονάδες να διαλέγουν τα μαθήματα που χρειάζονται.​

• Ψυχική υγεία στη σχολική κοινότητα: δίκτυο πρόληψης και υποστήριξης, με κατάρτιση εκπαιδευτικών, πρακτικούς οδηγούς για γονείς και γρήγορες παραπομπές σε κοινοτικές υπηρεσίες, για σχολεία που αγκαλιάζουν όλους τους μαθητές.​

• Γέφυρες σχολείων–ΑΕΙ–αγοράς: θεσμικά “learning labs” ανά επαρχία, όπου πανεπιστήμια, ΜΚΟ και επιχειρήσεις συν-δημιουργούν μαθητικά projects πάνω στην πράσινη μετάβαση, την πολιτιστική κληρονομιά και τις ψηφιακές εφαρμογές, με μικρο-υποτροφίες και πρακτικές.​

• Εκπαιδευτική συμπερίληψη σε ειδικές συνθήκες: στοχευμένα μέτρα για δήμους υπό κατοχή και εκτοπισμένους μαθητές – από ψηφιακά εργαστήρια κοινής ωφελείας μέχρι δίγλωσμη πρόσβαση και δράσεις μνήμης με εκπαιδευτικό πρόσημο.

Ένας μόνιμος μηχανισμός τεχνικής βοήθειας τύπου “education helpdesk” για σχολεία, δήμους και μικρές ΜΚΟ θα μπορούσε να μειώσει το κόστος συμμόρφωσης και να βελτιώσει την ποιότητα προτάσεων, φέρνοντας το σχεδιασμό πιο κοντά σε όσους υλοποιούν τις δράσεις επιτρέποντας στο ΘΑλΕΙΑ να μεγεθύνει το εκπαιδευτικό του αποτύπωμα με διάρκεια, μετρήσιμο αντίκτυπο και ορατό κοινωνικό όφελος σε όλη την Κύπρο